Τι είναι η εξωσωματική γονιμοποίηση;
Αν είστε κάτω των 35 ετών, έχετε συχνές σεξουαλικές επαφές, περίπου δύο ή τρεις φορές την εβδομάδα, χωρίς προφυλάξεις και κατά τις γόνιμες ημέρες, αλλά δεν έχετε καταφέρει να μείνετε έγκυος εδώ και έναν χρόνο, η εξωσωματική γονιμοποίηση ίσως να είναι μονόδρομος.
H μέθοδος βοηθά κάθε χρόνο χιλιάδες ζευγάρια με προβλήματα γονιμότητας να κάνουν πραγματικότητα το όνειρό τους για απόκτηση παιδιού.
Πότε συστήνεται η εξωσωματική γονιμοποίηση;
Η μέθοδος της εξωσωματικής γονιμοποίησης συστήνεται σε περιπτώσεις:
- Ενδομητρίωσης
- Ανδρικής Υπογονιμότητας (χαμηλός αριθμός και/ή μειωμένη κινητικότητα σπερματοζωαρίων)
- Απόφραξης σαλπίγγων
- Στυτικής δυσλειτουργίας
- Ανεξήγητης υπογονιμότητας
- Όπου άλλες τεχνικές, όπως η πρόκληση ωορρηξίας ή ενδομήτρια σπερματέγχυση έχουν αποτύχει.
- Ιστορικού φλεγμονώδους νόσου της πυέλου, ινομυωμάτων, ακανόνιστων κύκλων περιόδου, Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενων Νοσημάτων, πολυκυστικών ωοθηκών.
Ποια είναι τα στάδια – διαδικασία στην εξωσωματική γονιμοποίηση;
Το πρώτο βήμα στην εξωσωματική γονιμοποίηση περιλαμβάνει τη χορήγηση ορμονών στη γυναίκα (υποφυσιακές γοναδοτροπίνες), ώστε να παράξει περισσότερα ωάρια- από το ένα που παράγει με τη φυσική διαδικασία. Όταν διαπιστωθεί από τις εξετάσεις ότι υπάρχει ικανοποιητικός αριθμός ωοθυλακίων και το μέγεθός τους είναι πάνω από 17-18mm και παράλληλα υπάρχει ικανοποιητικό πάχος ενδομητρίου, προχωράμε στη χορήγηση β – χοριακής γοναδοτροπίνης και μετά από 36 ώρες στο στάδιο της ωοληψίας.
Η συλλογή των ωαρίων γίνεται με τη βοήθεια της βελόνας που κατευθύνεται υπερηχογραφικά. Η όλη διαδικασία διαρκεί μόλις 15 λεπτά και δεν απαιτεί νάρκωση. Την ημέρα της ωοληψίας, και ο σύζυγος δίνει σπέρμα σε ειδικό αποστειρωμένο δοχείο.
Τα ωάρια που αναρροφώνται καταμετρώνται και τοποθετούνται σε καλλιεργητικό υγρό. Κατόπιν, τοποθετούνται στον επωαστή για να ωριμάσουν έως τη στιγμή που θα γονιμοποιηθούν.
Η εμβρυομεταφορά πραγματοποιείται συνήθως 3 ή 5 ημέρες αργότερα, με τη χρήση ενός λεπτού καθετήρα που περνά μέσα από τον τράχηλο και δεν απαιτείται αναλγησία. Ανάλογα με την ηλικία της γυναίκας καθορίζεται και ο αριθμός των εμβρύων (δύο ή τρία) που θα μεταφερθούν. Αν έχουν προκύψει κι άλλα έμβρυα που δεν χρησιμοποιήθηκαν, το ζευγάρι μπορεί να επιλέξει την κατάψυξή τους για μελλοντική χρήση.
Άλλες τεχνικές εξωσωματικής γονιμοποίησης
Εξωσωματική σε φυσικό κύκλο: Δεν περιλαμβάνει χορήγηση φαρμάκων για τη διέγερση των ωοθηκών. Ο γιατρός παρακολουθεί υπερηχογραφικά και ορμονικά την πρόοδο ανάπτυξης του ενός και μοναδικού ωαρίου που παράγει η γυναίκα, το οποίο συλλέγεται την κατάλληλη στιγμή με τη διαδικασία της ωοληψίας.
Μικρογονιμοποίηση (ICSI): Αν ο αριθμός των σπερματοζωαρίων του άνδρα είναι εξαιρετικά χαμηλός, η γονιμοποίηση του ωαρίου επιτυγχάνεται με απ’ ευθείας έγχυση του σπερματοζωαρίου στο ωάριο. Η μικρογονιμοποίηση δίνει τη λύση και σε περιπτώσεις αζωοσπερμίας. Σε αυτές τις περιπτώσεις, μπορεί να γίνει λήψη σπερματοζωαρίων με τη χρήση λεπτής σύριγγας απ’ ευθείας από την επιδιδυμίδα (PESA) ή τον όρχη (TESA) ή να χρησιμοποιηθεί ορχικός ιστός (TESE).
Εξωσωματική Γονιμοποίηση IVF: Συχνές Ερωτήσεις
Πότε ένα ζευγάρι πρέπει να προχωρήσει σε εξωσωματική γονιμοποίηση;
Yπάρχουν πολλοί και διαφορετικοί λόγοι για τους οποίους ο γυναικολόγος θα προτείνει στο ζευγάρι να προχωρήσουν στην εξωσωματική γονιμοποίηση. Ωστόσο, οι πιο συνηθισμένες ενδείξεις είναι οι εξής:
- Οριστική απόφραξη των σαλπίγγων
- Εκτεταμένη ενδομητρίωση
- Ακανόνιστοι κύκλοι με ή χωρίς ανωοθυλακιορρηξία – δυσκολία στην επιτυχία ωορρηξίας που δεν αντιμετωπίζεται με άλλες μεθόδους
- Ανδρικά αίτια – σημαντική μείωση του αριθμού και της κινητικότητας των σπερματοζωαρίων
- Ανεξήγητη υπογονιμότητα – όταν όλες οι εξετάσεις φαίνονται φυσιολογικές και οι απλούστερες μέθοδοι δεν έχουν πετύχει
- Προχωρημένη ηλικία της γυναίκας, 37 ετών και πάνω
- Χαμηλή ωοθηκική επάρκεια, η οποία ανιχνεύεται με τη μέτρηση της ΑΜΗ, της αντιμυλλέριου ορμόνης.
- Ειδικές περιπτώσεις γνωστών χρωμοσωμικών ή γενετικών ανωμαλιών στο ζευγάρι
Ποιο είναι το ποσοστό επιτυχίας στην εξωσωματική γονιμοποίηση;
Σύμφωνα με τα τελευταία στατιστικά στοιχεία, οι θεραπείες εξωσωματικής γονιμοποίησης οδηγούν σε ποσοστά κύησης που υπερβαίνουν το 40% για κάθε προσπάθεια, ιδιαίτερα στις γυναίκες ηλικίας κάτω των 35 ετών, ανάλογα βέβαια με το ιστορικό του ζευγαριού. Μετά από 4 κύκλους θεραπείας το ποσοστό αυτό αθροιστικά μπορεί να φτάσει και το 65%-70%.
Ωστόσο, η επίτευξη εγκυμοσύνης με εξωσωματική γονιμοποίηση εξαρτάται από πολλές παραμέτρους, με μια από τις βασικότερες να είναι η ηλικία της γυναίκας: για μια γυναίκα 30 χρονών το ποσοστό επιτυχίας μπορεί να είναι 60%, αλλά μετά τα 40 οι πιθανότητες κύησης μειώνονται αρκετά.
Υπάρχει σχέση της ορμονικής θεραπείας που ακολουθείται στην εξωσωματική γονιμοποίηση με τον καρκίνο του στήθους και των ωοθηκών;
Υπάρχει πληθώρα επιστημονικών μελετών που αποδεικνύουν ότι δεν υπάρχει άμεση σχέση μεταξύ εξωσωματικής γονιμοποίησης και δημιουργίας καρκίνου. Οι μελέτες έχουν δείξει ότι γυναίκες οι οποίες λαμβάνουν φαρμακευτική διέγερση δεν έχουν κανένα αυξημένο κίνδυνο να εμφανίσουν στο μέλλον κάποιο πρόβλημα.
Υπάρχουν επιπλοκές στην εξωσωματική;
Η μόνη ουσιαστικά σοβαρή παρενέργεια από την εξωσωματική γονιμοποίηση είναι η υπερδιέγερση των ωοθηκών, τα ποσοστά εμφάνισής της μηδενίζονται αν γίνει πρόκληση ωορρηξίας με αγωνιστή. Επίσης, μπορεί να υπάρξει πολύδυμη κύηση στην προσπάθεια να αυξηθεί η πιθανότητα κυοφορίας.
Τέλος, μπορεί να εμφανιστούν και παρενέργειες από τα φάρμακα που χορηγούνται για την εξωσωματική, όπως εξάψεις, κεφαλαλγία, αϋπνία, οξυθυμία, κοιλιακό άλγος και αιμορραγία.
Μπορώ να καταψύξω τα ωάριά μου και να τα χρησιμοποιήσω αργότερα;
Η διατήρηση γονιμότητας μέσω της κατάψυξης ωαρίων αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες κατακτήσεις στην εξωσωματική γονιμοποίηση, επιτρέποντας σε χιλιάδες γυναίκες σε όλο τον κόσμο να γίνουν μητέρες όταν αυτές το επιθυμούν. Αν και είναι σχετικά καινούρια μέθοδος, θεωρείται απόλυτα ασφαλής με βάση τις μελέτες που γίνονται σε παγκόσμιο επίπεδο.
Όπως και σε μία κλασική προσπάθεια εξωσωματικής γονιμοποίησης, τα βήματα της θεραπείας είναι αρκετά απλά. Η εξέλιξη της τεχνολογίας στο χώρο της εξωσωματικής γονιμοποίησης οδηγεί σε ποσοστά επιβίωσης των ωαρίων πάνω από 90% μετά από απόψυξη. Επομένως, σήμερα μιλάμε για ποσοστά εγκυμοσύνης πάνω από 50% μετά από γονιμοποίηση αποψυγμένων ωαρίων αν η γυναίκα είναι κάτω των 35 ετών τη στιγμή της κατάψυξης.
Εξάλλου, οι ορμόνες που χρησιμοποιούνται σήμερα θεωρούνται εξαιρετικά ασφαλείς, καθώς όλες οι μέχρι τώρα μελέτες δείχνουν ότι ο φόβος των γυναικών που κάνουν θεραπεία γονιμότητας ότι θα εμφανίσουν καρκίνο στο μέλλον, δεν είναι δικαιολογημένος.
Σε περίπτωση που υπάρχει οικογενειακό ιστορικό ή αν η γυναίκα θέλει να νιώθει απόλυτα σίγουρη, η ψηλάφηση μαστών από τον ειδικό μαζί με υπερηχογράφημα μαστών και ενδεχομένως μαστογραφία εξασφαλίζει ότι δεν θα υπάρξει οποιοδήποτε πρόβλημα με το μαστό λόγω της θεραπείας.
Πόσες προσπάθειες εξωσωματικής γονιμοποίησης (κύκλους) μπορώ να κάνω;
Δεν υπάρχει περιορισμός όσον αφορά στον αριθμό των κύκλων εξωσωματικής που μπορεί να κάνει η γυναίκα. Αν δεν υπάρχουν κύστεις στην αρχή του κύκλου, η λήψη ορμονών μπορεί να γίνει ακόμη και στον επόμενο κύκλο μετά την προηγούμενη προσπάθεια.
Στην περίπτωση που η γυναίκα δεν χρειάζεται να πάρει ξανά φαρμακευτική αγωγή (ορμόνες), επειδή θα χρησιμοποιηθούν κατεψυγμένα έμβρυα από την προηγούμενη προσπάθεια, τότε επίσης η προσπάθεια μπορεί να επαναληφθεί και μετά από ένα μήνα.
Πόσο πιθανό είναι γεννηθούν δίδυμα μετά από εξωσωματική γονιμοποίηση;
Είναι γεγονός ότι μετά από εξωσωματική γονιμοποίηση η πιθανότητα να αποκτήσει μια γυναίκα δίδυμα είναι πάνω από 10%, καθώς συνήθως στην εξωσωματική γίνεται εμβρυομεταφορά δύο εμβρύων. Έτσι, εμφανίζεται μεγαλύτερο ποσοστό πολύδυμων κυήσεων στους κύκλους εξωσωματικής γονιμοποίησης. Ωστόσο, τα ζευγάρια που έχουν υψηλές πιθανότητες επίτευξης εγκυμοσύνης μπορεί να επιλέξουν να γίνει η μεταφορά ενός μόνο εμβρύου χωρίς να μειώνεται το ποσοστό επιτυχίας της εξωσωματικής γονιμοποίησης.
Ο τοκετός μετά από εξωσωματική γονιμοποίηση γίνεται μόνο µε καισαρική;
Μια γυναίκα που έχει μείνει έγκυος με εξωσωματική γονιμοποίηση μπορεί να γεννήσει και με φυσιολογικό τοκετό. Ωστόσο, για τον τρόπο που θα γίνει ο τοκετός θα ληφθούν υπόψη η πορεία της κύησης, το ιατρικό ιστορικό της γυναίκας, η ηλικία της γυναίκας, καθώς και αν πρόκειται για μονήρη ή δίδυμη κύηση.
Ποιο είναι το κόστος της εξωσωματικής;
Το κόστος της εξωσωματικής αφορά στο Κέντρο Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής που θα επιλεγεί και στις τεχνικές που θα χρησιμοποιηθούν, ανάλογα με τις ανάγκες του κάθε ζευγαριού. Επιπλέον υπάρχει το κόστος των φαρμάκων που θα χρησιμοποιηθούν για να διεγερθούν οι ωοθήκες ώστε να παράγουν περισσότερα ωάρια από ένα που παράγει φυσιολογικά η γυναίκα κάθε μήνα και να μπορέσει να έχει μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας.
Στην Ελλάδα όλες οι Μονάδες IVF είναι αδειοδοτημένες από την Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (Ε.Α.Ι.Υ.Α) και πληρούν τα επιστημονικά, τα νομικά και τα ηθικά πλαίσια της λειτουργίας των μονάδων υπηρεσίες υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Με τον τρόπο αυτό, πρωτίστως διασφαλίζονται οι γυναίκες και τα υποψήφια ζευγάρια, ότι οι υπηρεσίες που λαμβάνουν είναι ασφαλείς και αξιόπιστες.
Ωστόσο, η επιλογή μιας μεγάλης Μονάδας IVF δίνει στο ζευγάρι τη δυνατότητα να εκμεταλλευτεί όλες τις σύγχρονες επιστημονικές εξελίξεις, όπως εφαρμόζονται από μια μεγάλη ομάδα ειδικών ιατρών αναπαραγωγής και εμβρυολόγων.
Παίζει σημαντικό ρόλο η εμπειρία του γιατρού στην εξωσωματική;
Από τους πιο καθοριστικούς παράγοντες στην επιτυχία της εξωσωματικής γονιμοποίησης είναι η εξειδίκευση και η εμπειρία του γυναικολόγου. Είναι πολύ σημαντικό ο γυναικολόγος να είναι εξειδικευμένος στις πιο σύγχρονες μεθόδους τις εξωσωματικής γονιμοποίησης και να έχει σημαντική εμπειρία και επιτυχίες, ώστε να μπορεί να ανταποκριθεί με σιγουριά και ασφάλεια σε κάθε πρόβλημα που θα χρειαστεί να αντιμετωπιστεί.
Επίσης, πολύ σημαντικό ρόλο παίζει και το Κέντρο που θα γίνει η εξωσωματική γονιμοποίηση, το οποίο θα πρέπει να διαθέτει υπερσύγχρονο εργαστήριο, εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό και να λειτουργεί με υψηλά πρότυπα ασφάλειας, ποιότητας και αξιοπιστίας.