Στην πορεία σας προς την απόκτηση οικογένειας, υπάρχουν πιθανότητες να μην καταφέρετε ακόμα και μετά από μήνες προσπαθειών να μείνετε έγκυος με φυσικό τρόπο. Από την άλλη, μπορεί να επιθυμείτε να αναβάλετε το ταξίδι σας προς την απόκτηση οικογένειας.
Είναι σημαντικό να γνωρίζετε πότε χρειάζεται να αναζητήσετε ιατρική συμβουλή με σκοπό να δοκιμάσετε τη μέθοδο της εξωσωματικής γονιμοποίησης ή της κατάψυξης ωαρίων.
Στην περίπτωση που θέλετε να αναβάλετε τον οικογενειακό προγραμματισμό τότε η μέθοδος της κατάψυξης ωαρίων είναι σωτήρια συμβουλή. Μπορείτε να αποψύξετε τα ωάριά σας ανά πάσα στιγμή και να προχωρήσετε σε εξωσωματική γονιμοποίηση.
Αν όμως έχετε ήδη ξεκινήσει τις προσπάθειες να αποκτήσετε το παιδί σας και για μήνες δεν βλέπετε θετικό τεστ εγκυμοσύνης, είναι σημαντικό να ζητήσετε ιατρική συμβουλή ξεκινώντας με ένα ραντεβού. Πιο συγκεκριμένα, αν είστε κάτω των 35 ετών και δεν έχετε καταφέρει να μείνετε έγκυος μετά από έναν χρόνο προσπαθειών ή αντίστοιχα, αν είστε άνω των 35 ετών και μετράτε 6 μήνες άκαρπων προσπαθειών.
H μέθοδος της εξωσωματικής βοηθά, με ασφάλεια, κάθε χρόνο χιλιάδες ζευγάρια με προβλήματα γονιμότητας να κάνουν πραγματικότητα το όνειρό τους για απόκτηση παιδιού.
*Για να ορίσουμε τις προσπάθειες, μιλάμε για συχνές σεξουαλικές επαφές -περίπου δύο ή τρεις φορές την εβδομάδα- χωρίς προφυλάξεις και κατά τις γόνιμες ημέρες.
Η Συζήτηση με τον γυναικολόγο
Η διερεύνηση των πιθανών προβλημάτων γονιμότητας είναι το πρώτο σημαντικό βήμα καθώς θα διαμορφώσει το θεραπευτικό μας πλάνο. Η διερεύνηση ξεκινάει με ερωτήσεις και συζήτηση με τον γυναικολόγο σχετικά με το ιατρικό σας ιστορικό αλλά και τις καθημερινές σας συνήθειες.
Έπειτα θα προχωρήσουμε σε κάποιες εξετάσεις όπως αυτή της προγεστερόνης. Όταν έχουμε πλέον τα αποτελέσματα των εξετάσεων που θα υποβληθείτε εσείς και ο σύντροφός σας, θα συμφωνήσουμε το βέλτιστο θεραπευτικό πλάνο για τις καλύτερες πιθανότητες επιτυχίας.
Εδώ να αναφέρουμε λίγα ενδεικτικά παραδείγματα, για τα θέματα που μπορεί να έχει το ζευγάρι:
- Ενδομητρίωση
- Ανδρική Υπογονιμότητα (χαμηλός αριθμός και/ή μειωμένη κινητικότητα σπερματοζωαρίων)
- Απόφραξη σαλπίγγων
- Στυτική δυσλειτουργία
- Ανεξήγητη υπογονιμότητα
- Όπου άλλες τεχνικές, όπως η πρόκληση ωορρηξίας ή ενδομήτρια σπερματέγχυση έχουν αποτύχει
- Ιστορικό φλεγμονώδους νόσου της πυέλου, ινομυωμάτων, πολυπόδων, ακανόνιστων κύκλων περιόδου, Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενων Νοσημάτων, πολυκυστικών ωοθηκών
- Προχωρημένη ηλικία γυναίκας
Σε αυτό το σημείο θα καθοριστεί αν υπάρχει ανάγκη για δωρεά ωαρίων ή για παρένθετη μητέρα.
Η Παρακολούθηση του κύκλου σας
Εάν είναι όλα εντάξει για να προχωρήσετε με τα δικά σας ωάρια, το επόμενο βήμα έχει να κάνει με την παρακολούθηση του κύκλου σας. Ανάλογα με τα ευρήματα της διερεύνησης που έχει προηγηθεί, μπορεί να χρειαστεί να χορηγηθούν φάρμακα για να ρυθμιστεί ο κύκλος. Για παράδειγμα, μπορεί να χρειαστεί θεραπεία για να έρθει πρώτα η περίοδός σας και να εξασφαλίσουμε ότι και η δύο ωοθήκες ξεκινάνε από το ίδιο σημείο χωρίς να προκύψουν κυστικά ωοθυλάκιά.
Η Διέγερση ωοθηκών
Με την εξασφάλιση του κύκλου και των ιδανικών συνθηκών για τις ωοθήκες, προχωράμε στο επόμενο βήμα, της διαδικασίας λήψης ωαρίων.
Εδώ παίζει ρόλο η ηλικία σας αλλά και η ανταπόκριση των ωοθηκών σας. Για παράδειγμα οι ωοθήκες κάποιων γυναικών παρουσιάζουν χαμηλή ανταπόκριση ακόμα και με τη χορήγηση φαρμάκων. Σε αυτήν την περίπτωση μπορεί να χρειαστεί να προχωρήσετε με mini IVF ή φυσικό κύκλο.
Παρόλα αυτά, το συνηθέστερο σε αυτό το στάδιο είναι να προχωρήσουμε με τη διέγερση των ωοθηκών και τη χορήγηση υποφυσιακών γοναδοτροπινών. Η διέγερση των ωοθηκών είναι απαραίτητη για να παραχθούν περισσότερα ωάρια από ένα που είναι το συνηθισμένο. Η θεραπεία διαρκεί συνήθως 10-12 μέρες, ανάλογα με το πρωτόκολλο που ταιριάζει καλύτερα στην περίπτωσή σας.
Όταν διαπιστωθεί από τις εξετάσεις ότι υπάρχει ικανοποιητικός αριθμός ωοθυλακίων και το μέγεθός τους είναι πάνω από 17-18mm και παράλληλα υπάρχει ικανοποιητικό πάχος ενδομητρίου, προχωράμε στη χορήγηση β – χοριακής γοναδοτροπίνης και μετά από 35-36 ώρες στο στάδιο της ωοληψίας.
Αν όμως προχωρήσουμε σε εξωσωματική με φυσικό κύκλο, δε θα σας χορηγηθούν φάρμακα για τη διέγερση των ωοθηκών. Ο γιατρός παρακολουθεί υπερηχογραφικά και ορμονικά την πρόοδο ανάπτυξης του ενός και μοναδικού ωαρίου που παράγει η γυναίκα, το οποίο συλλέγεται την κατάλληλη στιγμή με τη διαδικασία της ωοληψίας.
Τέλος, για γυναίκες νεότερης ηλικίας με αυξημένο κίνδυνο υπερδιέγερσης ωοθηκών, όπως είναι οι γυναίκες με Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών, μπορεί να προχωρήσουμε με πρωτόκολλο ανταγωνιστών και πρόκληση με αγωνιστή, που αποκλείει στην πράξη την υπερδιέγερση των ωοθηκών χωρίς να επηρεάζει αρνητικά την ποιότητα των ωαρίων. Στην περίπτωση αυτή η εμβρυομεταφορά γίνεται στον επόμενο ή μεθεπόμενο κύκλο.
Η ωοληψία
Η ωοληψία, δηλ. η συλλογή ωαρίων γίνεται στο κέντρο εξωσωματικής, όπου και θα μείνετε εκεί για λίγες ώρες. Πρέπει να έρθετε νωρίς το πρωί και νηστική μισή ώρα πριν τη διαδικασία. Η διαδικασία διαρκεί 15-30 λεπτά μόνο και πραγματοποιείται υπό ελαφριά νάρκωση, τη λεγόμενη μέθη για να είστε άνετα. Η συλλογή των ωαρίων γίνεται με τη βοήθεια της βελόνας που κατευθύνεται υπερηχογραφικά.
Τα ωάρια που αναρροφώνται καταμετρώνται και τοποθετούνται σε καλλιεργητικό υγρό. Την ημέρα της ωοληψίας, και ο σύζυγος δίνει σπέρμα σε ειδικό αποστειρωμένο δοχείο ή χρησιμοποιείται δείγμα δότη από την τράπεζα σπέρματος. Κατόπιν, τοποθετούνται στον επωαστή για να ωριμάσουν έως τη στιγμή που θα γονιμοποιηθούν. Την ίδια μέρα μπορείτε να επιστρέψετε σπίτι με συνοδό και να φάτε κάτι ελαφρύ.
Η Γονιμοποίηση και ανάπτυξη εμβρύων
Τα ωάρια είτε αναμιγνύονται με το σπέρμα του συντρόφου σας (IVF) είτε γίνεται μικρογονιμοποίηση, δηλαδή έγχυση ενός σπερματοζωαρίου σε κάθε ωάριο (ICSI). Την επόμενη μέρα, ο εμβρυολόγος θα μας ενημερώσει πόσα ωάρια γονιμοποιήθηκαν. Τα έμβρυα παρακολουθούνται και, ανάλογα με τον αριθμό και την ποιότητά τους, αποφασίζουμε την ημερομηνία της εμβρυομεταφοράς.
Όσον αφορά τη μέθοδο της γονιμοποίησης του ωαρίου, επιλέγουμε την ICSI στην περίπτωση που ο αριθμός των σπερματοζωαρίων του άνδρα είναι εξαιρετικά χαμηλός. Η μικρογονιμοποίηση δίνει τη λύση και σε περιπτώσεις αζωοσπερμίας. Σε αυτές τις περιπτώσεις, μπορεί να γίνει λήψη σπερματοζωαρίων με τη χρήση λεπτής σύριγγας απ’ ευθείας από την επιδιδυμίδα (PESA) ή τον όρχη (TESA) ή να χρησιμοποιηθεί ορχικός ιστός (TESE).
Τέλος, μπορεί σε αυτό το στάδιο να χρειαστεί Υποβοηθούμενη Εκκόλαψη (Assisted hatching). Με αυτή την τεχνική, επιτυγχάνεται λέπτυνση της ζώνης που περιβάλλει το έμβρυο για να διευκολυνθεί η εμφύτευσή του.
Η Εμβρυομεταφορά
Η εμβρυομεταφορά πραγματοποιείται συνήθως 3 ή 5 ημέρες αργότερα, με τη χρήση ενός λεπτού καθετήρα που περνά μέσα από τον τράχηλο και δεν απαιτείται αναλγησία. Ανάλογα με την ηλικία και την επιθυμία της γυναίκας καθορίζεται και ο αριθμός των εμβρύων (ένα ή δύο) που θα μεταφερθούν. Αν έχουν προκύψει κι άλλα έμβρυα που δεν χρησιμοποιήθηκαν, το ζευγάρι μπορεί να επιλέξει την κατάψυξή τους για μελλοντική χρήση.
Το Τεστ εγκυμοσύνης
Το τελευταίο βήμα ακολουθεί δύο εβδομάδες μετά την ωοληψία , και είναι η κλινική εξέταση για τη χοριακή γοναδοτροπίνη. Αν το αποτέλεσμα είναι θετικό, ακολουθεί η επανάληψη του τεστ σε δύο μέρες και η υπερηχογραφική εξέταση δύο εβδομάδες αργότερα για να ελεγχθεί η ανάπτυξη του εμβρύου. Οι καρδιακοί παλμοί θα σημάνουν την επιτυχία της εξωσωματικής και την πορεία προς τον πολυπόθητο τοκετό.
Εξετάσεις σε περίπτωση αρνητικού αποτελέσματος
Στην περίπτωση αρνητικού αποτελέσματος ή ακόμη και πριν την προσπάθεια, εφόσον υπάρχει ιστορικό αποβολών ή αποτυχημένων προσπαθειών, γίνονται επιπλέον εξετάσεις. Οι εξετάσεις αυτές είναι κυρίως εξετάσεις αίματος. Ο καρυότυπος του ζευγαριού είναι μια εξέταση που αποκλείει μια ανωμαλία στα χρωμοσώματα του άνδρα ή της γυναίκας.
Οι εξετάσεις πηκτικότητας αίματος, δηλ. οι λεγόμενες εξετάσεις θρομβοφιλίας καθώς και ανοσολογικές εξετάσεις ή ειδικές μικροβιακές καλλιέργειες του ενδομητρίου, το λεγόμενο μικροβίωμα, εξηγούν πιθανές διαταραχές στην εμφύτευση των εμβρύων. Επιπλέον, η υστεροσκόπηση, μια ειδική εξέταση με κάμερα για διερεύνηση του εσωτερικού της μήτρας , γίνεται για τον αποκλεισμό συμφύσεων, πολύποδα, διαφράγματος ή ινομυώματος που εμποδίζουν την ανάοτυξη του εμβρυικού σάκου και προκαλούν αποβολή. Η υστεροσκόπηση συνδυάζεται με βιοψία του ενδομητρίου για να αποκλειστεί ατροφία ή χρόνια φλεγμονή.
Προεμφυτευτική διάγνωση
Η προεμφυτευτική διάγνωση περιλαμβάνει βιοψία του εμβρύου στο στάδιο της βλαστοκύστης, πέντε μέρες μετά την ωοληψία και γονιμοποίηση. Οι γενετικές εξετάσεις στο έμβρυο συνιστώνται στην περίπτωση αποβολών, μεγάλης ηλικίας της γυναίκας ή γνωστού γενετικού νοσήματος, όπως η κυστική ίνωση και η μεσογειακή αναιμία.
Όταν γίνεται η βιοψία, το έμβρυο καταψύχεται, αναμένουμε τα αποτελέσματα της εξέτασης μέσα στις επόμενες μέρες και η εμβρυομεταφορά πραγματοποιείται σε επόμενο κύκλο, εφόσον το έμβρυο είναι υγιές και μπορεί να χρησιμοποιηθεί.